Абарона жыцця — адна з важных тэмаў нашага сайту. Прапануем вам урывак з дакладу арцыбіскупа Тадэвуша Кандрусевіча «Трыпціх вучэння Яна Паўла ІІ, Бэнэдыкта XVI і папы Францішка», з якім ён выступіў падчас першага Міжнароднага малітоўнага кангрэсу ў абарону жыцця, які праходзіў у лістападзе 2021 г. у Навагрудку.

Сутнасць чалавечага жыцця

Святы Ян Павел ІІ увайшоў у сучасную гісторыю Касцёла і свету як абаронца і прамоўтар Божага дару жыцця і яго святасці ў часы крызісу, што ставіць вялікае пытанне пра нашу будучыню.

Сутнасць чалавечага жыцця — гэта неразгаданая таямніца. Яна вечная, як вечны Бог — Творца жыцця, і непасрэдна звязана з існаваннем самога Бога, які з’яўляецца не Богам памерлых, але Богам жывых. Бог з’яўляецца Крыніцаю жыцця, і гэтае жыццё не ёсць толькі існаваннем, бо яно таксама мае духоўны характар. Ян Павел ІІ у энцыкліцы «Evangelium vitae» («Евангелле жыцця») піша, што жыццё чалавека адрозніваецца ад жыцця іншых стварэнняў, бо ён, хоць і створаны з той «самай гліны», але з’яўляецца аб’яўленнем Бога, знакам Яго прысутнасці і славы¹.

Сапраўды, чалавек створаны па вобразе і падабенстве Божым (гл. Быц 1, 27) і такім павінен быць. Гэта азначае, што праз стварэнне чалавека адбываецца самаадданне Бога чалавецтву.

Дар чалавечага жыцця

Дар жыцця з’яўляецца самым вялікім дарам Бога, плёнам і знакам Яго любові да самога чалавека². Бог адорвае яго целам і несмяротнай душой. Гэтую праўду пацвярджае ўцелаўленне Сына Божага, які прыняў чалавечую прыроду разам з целам і душою.

Чалавечае жыццё перадаецца з пакалення ў пакаленне праз нараджэнне новага чалавека, што адбываецца пры ўдзеле Бога³, як вучыць папа Павел VI у энцыкліцы «Humanae vitae» («Чалавечае жыццё»). Бацькі пера­каз­ваюць свайму патомству цела, а Бог — душу. Таму можна казаць, што чалавечае жыццё з’яўляецца двайным дарам: дарам бацькоў, бо гэта плён іх узаемнага кахання, і дарам Бога, як дару ажыўляючай душы. Таму жыццё чалавека найперш належыць Богу. Адсюль вынікае маральны абавязак пашаны гэтага дару, а таксама яго матэрыяльнага, інтэлектуальнага, культурнага і духоўнага развіцця. Недапушчальным з’яўляецца абмежаванне і пазбаўленне жыцця чалавека ад зачацця да натуральнай смерці. Гэта права кожнага чалавека!

Грэх Адама парушыў Богам устаноўлены парадак і стаўся прычынай смерці. Лучнасць з Творцам была знішчана, і толькі Хрыстус, як новы Адам, дзякуючы Пасхальнай Таямніцы сваёй крыжовай смерці і ўваскрасення аднавіў яе. Пасхальная Таямніца Езуса Хрыста стала крыніцай новага жыцця. На крыжы, як вучыць Ян Павел ІІ, нарадзіўся «народ жыцця»⁴.

Годнасць чалавечага жыцця

Клопату пра абарону жыцця павінен спадарожнічаць клопат пра яго годнасць, што вынікае з факту стварэння чалавека па вобразе і падабенстве Божым (гл. Быц 1, 27). Катэхізіс Каталіцкага Касцёла вучыць, што, «паколькі чалавек створаны паводле Божага вобразу, ён мае годнасць асобы: з’яўляецца не чымсьці, а кімсьці, здольным пазнаваць сябе, дабравольна даваць сябе і ўваходзіць у супольнасць з Богам і іншымі асобамі»⁵. Такой самай годнасцю цешацца мужчына і жанчына, якія ўзаемадапаўняюць адно аднаго⁶.

Ян Павел ІІ вучыць, што год­насць чалавека вынікае з таго, што ён з’яўляецца ўласнасцю Бога⁷. Паводле Катэхізіса Каталіцкага Касцёла, супрацоўніцтва бацькоў з Богам у стварэнні чалавека падкрэслівае яго годнасць⁸.

Чалавечая годнасць была здэфармаваная першародным грахом (гл. Быц 3, 1–7) аж да такой ступені, што ён пачаў нішчыць жыццё чалавека. Найлепшым прыкладам з’яўляецца забойства Каінам свайго брата Абеля (гл. Быц 4, 1–8). Гэтая сумная гісторыя, на жаль, паўтараецца. Сучасны Каін у вобразе несумленных лекараў забівае ненароджаных і народжаных Абеляў у найлепшых клініках, аднак чалавек не ў безнадзейнай сітуацыі: яго годнасць ізноў заззяла з прыйсцем Хрыста. Толькі ў Ім чалавек можа вярнуць нанова тоеснасць Божага дзіцяці і поўню свайго жыцця⁹.

Годнасць чалавека таксама ўказвае на мэту яго жыцця: на вечнае жыццё ў Богу, адзінства з Ім, пазнанне і любоў Яго¹⁰. Святы Ірынэй з Ліёна кажа, што славаю Бога ёсць жывы чалавек¹¹.

«Чалавечая асоба адначасова з’яўляецца цялеснай і духоўнай <…> і ўдзельнічае ў годнасці Божага вобраза»¹², таму чалавек не павінен пагарджаць сваім целам, адносіцца да яго з пашанай, бо яно прызначана да ўдзелу ў Божай славе¹³. Вартасць чалавека ацэньваецца яго здольнасцямі. У сучасным свеце, на жаль, чалавек цэніцца не па тым, кім ён ёсць, але па тым, што ён мае, у выніку чаго жыццё чалавека знаходзіцца пад пагрозай, бо ўспрымаецца як тавар¹⁴.

Пагрозы чалавечаму жыццю

Ян Павел ІІ шмат увагі ўдзяліў праблеме пагрозы чалавечаму жыццю. Чалавечая прырода здэфармаваная першародным грахом і лёгка паддаецца злу. Нездарма святы апостал Павел кажа: «Дабро, якое хачу, не раблю, а зло, якога не хачу, раблю» (Рым 7, 19).

Ян Павел ІІ у энцыкліцы «Evan­gelium vitae» нашу эпоху ацэньваў як эпоху атакі на чалавечае жыццё і падкрэсліваў існаванне адмысловай міжнароднай змовы супраць Божага дару жыцця¹⁵. Пры гэтым ён канцэнтраваў сваю ўвагу на пагрозы ад зачацця аж да завяршэння чалавечага жыцця. Да пагрозы зачаццю адносяцца кантрацэпцыя, аборты, апладненне in vitro, эксперыменты на эмбрыёнах і іх выкарыстанне¹⁶. Да завяршэння жыцця — эўтаназія¹⁷.

Прычыну гэтых анамалій Ян Павел ІІ бачыў у адсутнасці пашаны да Бога і чалавека¹⁸. Без Бога чалавек глядзіць на сваё жыццё як на нейкую рэч, на сваю выключную ўласнасць, якой можа маніпуляваць¹⁹.

Ян Павел ІІ падкрэсліваў, што ў сучасным свеце адбываецца барацьба паміж культурай жыцця і культурай смерці, у якой праяўляецца змаганне за захаванне нашай цывілізацыі. Ён заклікаў да сусветнай мабілізацыі агульнага сумлення, каб усім разам бара­ніць чалавечае жыццё і будаваць яго культуру²⁰.

Арцыбіскуп Тадэвуш Кандрусевіч.
Фота з першага Міжнароднага малітоўнага кангрэсу ў абарону жыцця Марыны Валасар.

_________
1 Пар. EV 34.
2 Пар. тамсама, 81.
3 Пар. HV 8.
4 Пар. EV 51.
5 ККК. Кампендый, 66.
6 Пар. ККК. Кампендый, 71.
7 Пар. EV 34.
8 Пар. ККК. Кампендый, 71.
9 Пар. EV 36.
10 Тамсама.
11 Пар. https://opoka.org.pl/biblioteka/TTD/chwala_boga2.html.
12 Пар. ККК. Кампендый, 69.
13 Пар. GS 14.
14 Пар. EV 23.
15 Тамсама, 17.
16 Тамсама, 61. 13–14. 58–63.
17 Тамсама, 64.
18 Тамсама, 21.
19 Тамсама, 22.
20 Тамсама, 95.